Ben Derneğe Dernek Demem…

Dernekler Kanunu günün şartlarına uygun olarak zaman zaman değişiklikler göstermiş ve en son kanun değişikliği de 2004 yılında yapılarak 5253 sayılı kanun meclis tarafından kabul edilerek 23/11/2004 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Kanunun düzenlemediği konuları da 31/03/2005 tarihli dernekler yönetmeliği düzenleyerek bu konuda önemli bir boşluğu doldurmuştur. Kanunun 11. maddesi derneklerin iş ve işlemlerinin yazılacağı defterlerin yönetmelikle düzenleyeceğini hükme bağlamıştır. Bu konuda “Dernekler tarafından tutulacak defter ve kayıtlar ile ilgili usul ve esaslar yönetmelikte düzenlenir” denilerek idareye çok büyük bir yetki verilmiştir.

Kanunun 19. maddesinde “derneklerin tüzüklerinde gösterilen amaçlar doğrultusunda faaliyet gösterip göstermedikleri, defterlerini ve kayıtlarını mevzuata uygun olarak tutup tutmadıkları İçişleri Bakanı veya mülkî idare amiri tarafından denetletilebilir” denilerek derneklerin denetimi de düzenlenmiştir. İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı da zaman zaman bu konuda düzenleme yaparak uygulamada ortaya çıkan sorunları çözmeye çalışmaktadır.

En son 23 Ocak tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren yönetmelik değişikliği ile bazı yeni düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemeye göre tutulması gereken bazı defterler ihtiyari hale getirilirken, defter-i kebir yani büyük defterin tasdikinin gerekli olmadığı belirtildi. Ne işe yaradığı belli olmayan envanter defteri, alındı belgesi kayıt defteri ve demirbaş defteri ihtiyari olarak tutulabilecektir. Şu anda küçük derneklerin tutması gereken çok sayıda defter bulunmaktadır. Tutulması gereken defterler, karar defteri, üye kayıt defteri, işletme defteri, alındı belgesi kayıt defteri, demirbaş defteri ve evrak kayıt defteri olmak üzere altı adet defter tutmak zorunludur. Bu defterlerin tutulması küçük dernekler için çok büyük yük oluşturmaktadır. Bu defterler tam anlamıyla tutulmak istenirse bir mali müşavirle çalışma zarureti vardır. Oysa bu derneklerin iş ve işlemleri küçük miktardaki aidatı toplamak ve derneğin bulunduğu yerin kirasını vermekten ibarettir. Zaman zaman bir araya gelen dernek yöneticileri için bu defterler hiçbir anlam ifade etmemektedir. Burada yapılan ikramlar çoğu zaman dernek parasıyla değil yönetim kurulu üyelerinin çoğu zaman da başkanın cebinden ödediği paralarla yapılmaktadır. Böyle derneklerde bu kadar detaylı defter tutulması, tutulmadığı zaman da çeşitli yaptırımlara maruz kalınması yöneticilerin iştahını söndürmektedir.

Yapılan değişiklikle yönetim kurulu asil üyeleri için yetki belgesi uygulaması kaldırılmıştır. Zaten genel kurul ile derneğin iş ve işlemlerini yapmak üzere seçilen kişiler, kendi kararları ile yetki belgeleri almak zorundaydı. Zaten yetkili olan kişilere kapı gibi yetki belgesi hazırlanıyor ve lüzumsuz bir kırtasiye yaratılıyordu. Değişiklikle yönetim kurulu üyeleri için yetki belgesi sona erdirilirken diğer kişiler için yetki belgesi birer yıllık dönemler halinde verilebilecek.

Derneklerin yapacakları bir başka önemli iş de Nisan ayı sonuna kadar vermek zorunda oldukları Dernek Beyannamesidir. Derneklerin bir önceki yıl yaptıkları iş ve işlemlerin bir dökümü olarak 20 sayfaya kadar çıkan gereksiz bir beyanname ile yapılmaktadır. Böyle bir beyana birçok dernek açısından hiç gerek yoktur. Bu dernekler için iki sayfalık bir beyanname yetecektir. Ön sayfada dernek bilgileri yazılırken ikinci sayfasına da hesap özeti ile lüzumlu görülen üç beş bilgi yetecektir. Biz mali müşavirler yıllarca işçi giriş ve çıkışlarını Çalışma Bakanlığına bildirdik. Bu bilgilerin akıbetini sorduğumuzda “biz bunları çuvallara doldurup Seka’ya gönderdik” oldu. Ama bu belgeyi vermediği için birçok kişi çok büyük miktara varan cezaları ödemek zorunda kaldı.

Çok önemli bir hususta elektronik ortamda defter tutan dernekler, tutacakları defteri her yıl tasdik yaptırmak zorundaydılar. Bu değişiklikle yevmiye defteri hariç her yıl tasdik mecburiyeti kaldırılmıştır. Bu da olumlu bir değişiklik olarak gözümüze çarpmaktadır. Esasında benim elimde bir istatistik yok ama derneklerin % 90’ının gelirinin 30 bin TL’nin altında olduğuna inanıyorum. Küçük derneklerin tutacakları defterler üye kayıt defteri, karar defteri ve işletme defteri olarak sınırlandırılmalı; ihtiyari hale getirilen defterler ile tasdik mecburiyeti kalmayan büyük defter mevzuattan tamamen kaldırılmalıdır.